Venezuela: de bedelaar op de troon. Hoe kan het dat het land met de meeste oliereserves ter wereld (meer dan Saoudi Arabie; bron OPEC) momenteel 60% van de bevolking onder de armoedegrens leeft?
Het enige wat Venezuela moet doen is letterlijk de kraan openzetten voor geld en dan nog in staat zijn een van de armste landen te wereld te zijn. Er is dus iets grondig mis met de het systeem in Venezuela.
Voor de revolutie van Hugo Chavez was er een brute tweedeling in de samenleving. Aan de ene kant de puissant rijken, met grote huizen en oprijlanen, weekendjes naar Miami om leuk te winkelen, kinderen die op de duurste Amerikaanse scholen studeren etc. En aan de andere kant is het gros van de bevolking straatarm die in precaire huizen woont die tegen de heuvels zijn aangeplakt (ook wel ‘barrios’ genaamd). Het mag duidelijk zijn dat dit een veenbrand is voor een sociaal conflict.
In de barrios heerst het recht van de sterkste, de politie komt liever niet in dit soort buurten, alleen als er een drugsbende moet worden opgerold. Net als in Brazilië komt de politie dan een barrio binnen met geblindeerde voertuigen alsof het een militaire operatie is. Burgers moeten letterlijk vluchten voor hun veiligheid wat er is nog wel eens een bala perdida (gemiste kogel). Als er sprake is van onrechtmatig handelen door de politie, bij wie gaat de bevolking dan verhaal halen? In ieder geval niet bij diezelfde politie.
Uiteindelijke resultaat is dat de politie een zeer onbetrouwbare partner is waardoor de bewoners van de barrios meer in de militie van de barrio vertrouwd. In Brazilië heb ik het zelf mee gemaakt, buiten de barrio is binnen een oogwenk van alles gestolen, maar binnenin kan je alles zonder slot op straat laten staan. Niemand wilt namelijk de militie aan de deur hebben. Daarbij komt nog dat de politie corrupt is, bijvoorbeeld in beslag genomen drugs verkopen ze zelf (of hun familieleden) even verderop.
Dat is in het kort de sociale setting waarin Hugo Chavez aan de macht kwam en om de macht te consolideren heeft Chavez dit soort milities (nu in de vorm van een buurt comité) nodig. De buurt comités zijn nog steeds dezelfde personen die de macht in een buurt hebben, namelijk de milities. Een militie heeft in feite baat bij de rust in hun buurt, in de schaduw van de rust is het namelijk goed illegaal zaken doen. Tegelijkertijd, bestrijden de milities hun concurrenten op gebied van drugsverkoop onder het mom van ‘de buurt comités zijn er om de orde en veiligheid te handhaven’. Ook grote legitieme marktpartijen zoals Carrefour in Rio de Janeiro, Brazilie ontkomen niet aan de ‘bescherming’ van de locale buurt comités (in Spaans ‘colectivos’).
Chavez heeft in feit dus geen andere keus dan om zaken te doen met dezelfde locale machthebbers (de buurt comités). Door deze comités kan hij de socialistische weldoener spelen en alle overheidsbeleid snel en effectief uitrollen. Mensen die Chavez steunen krijgen een speciale pas waarmee ze goedkoop (gesubsidieerde) boodschappen kunnen doen. Hiermee krijgen de buurt comités ook extra macht doordat ze de passen beheren en ook de schaarse goederen zoals brood, meel, melk, eieren etc controleren. Het is niet alleen macht maar ook een businessmodel voor zowel Chavez als de buurt comités. Door de controle van schaarse goederen ontstaat er een zwarte markt waar goed geld te verdienen valt. Een gedeelte van de schaarse goederen verdwijnt via de zwarte markt en Chavez ontvangt daarvoor een kickback*. Dit is dan formeel geen kickback* maar een contributie – of tegenprestatie – aan de vrijgevige socialistische – overheid die voor goedkope producten zorgt.
*een kickback is een Engelse term voor geld terug, bijvoorbeeld ik koop iets voor €100 en na de aankoop krijg ik €10 terug (kick – back). Om in termen van corruptie te spreken: de regering geeft een opdracht uit om een weg aan te leggen en het bedrijf die de opdracht krijgt betaalt een percentage ‘terug’ aan de opdrachtgever. Hierdoor hebben de concurrenten het nakijken en wordt niet de beste prijs verkregen met het publieke belastinggeld. Dit is dus extreem illegaal maar in veel landen gebruikelijk. (onder Evo Morales Bolivia de kickback was 10% aan de regeringspartij MAS en zelfs overheidsfunctionarissen mogen als dank voor hun baan 10% van hun salaris aan de partijkas ‘schenken’). Dit is niet de manier om de beste kwaliteit wegen te verkrijgen of om de beste overheidsfunctionarissen te rekruteren.
Dus wist Hugo Chavez van dit alles? Of is hij een weerloze pion in een web van corruptie en is hij gedwongen om maar met de stroom mee te gaan? Dit laatste hoor ik nog al eens van fervente Chavez aanhangers. Laten we het omdraaien; corruptie geeft ook macht, namelijk als iemand iets doet wat illegaal is, dan wilt deze persoon niet dat dit aan het licht komt. Hierdoor heeft Hugo Chavez macht over zijn publieke dienaren. Vandaar dat we met volle overtuigen kunnen concluderen dat Hugo Chavez een soort maffiabaas is wat niet het volk dient maar vooral zichzelf. Dat dit systeem zo degelijk in elkaar steekt blijkt wel uit het feit dat de huidige leider Nicolas Maduro stevig in het zadel blijft terwijl de bevolking letterlijk de hongerdood sterft. We staan erbij en kijken er naar.